Nieuwe Scandinavische voedingsrichtlijnen nemen duurzaamheid mee in hun aanbevelingen

Voedselwetenschapper Jaap Seidell pleit tijdens congres voor een ‘planetary health win-win dieet’

Het Planetary Health Congress, dat in juli in Artis werd gehouden, bracht experts, onderzoekers, onderwijsprofessionals en beleidsmakers samen om te praten over planetaire gezondheid. Planetary Health is een relatief nieuw vakgebied dat zich richt op een holistische kijk op gezondheid en duurzaamheid. Het pleit voor een systeemverandering waarbij het welzijn van alles wat leeft centraal staat. En raad eens? Gezonde voeding en verantwoorde voedselproductie spelen hierin een sleutelrol. 

Het congres concentreerde zich op vier thema’s: aarde, water, voedsel en mens. Voor het thema voedsel was voedselwetenschapper Jaap Seidell een van de sprekers. Hij benadrukte hoe belangrijk goede voeding is voor onze gezondheid, maar ook voor de gezondheid van de planeet. Seidell pleit voor een Planetary Health win-win dieet.

Nieuwe voedingsrichtlijnen in Scandinavië stap in goede richting

Seidell verwijst naar de nieuwe Scandinavische voedingsrichtlijnen die eind juni 2023 zijn gepresenteerd: de ‘Nordic Nutrition Recommendations’ (NNR2023), vergelijkbaar met de Richtlijnen gezonde voeding van de Gezondheidsraad in Nederland. De Nordic Nutrition Recommendations (NNR) vormen de wetenschappelijke basis voor de voedingsrichtlijnen en voedingsaanbevelingen (FBDGs) in alle Scandinavische en Baltische landen. Voor het eerst geven de NNR2023 aanbevelingen voor voeding die zowel goed is voor de gezondheid van mensen als voor het milieu. In de uitwerking van verschillende productgroepen wordt, ondersteund door de laatste wetenschappelijke inzichten, onderscheid gemaakt tussen gezondheids- en milieueffecten.

Kort samengevat beveelt de NNR2023 (Nordic Nutrition Recommendations) aan:

• Een overwegend plantaardig dieet met veel groenten, fruit, bessen, peulvruchten, aardappelen en volkorengranen

• Ruime inname van vis en noten

• Matige inname van magere zuivelproducten

• Beperkte inname van rood vlees en gevogelte

• Minimale inname van verwerkt vlees, alcohol en bewerkte voedingsmiddelen die grote hoeveelheden vetten, zout en suiker bevatten

Ongezond voedingspatroon

Seidell staat stil bij hoe klimaatverandering, obesitas en ondervoeding samenhangen. Volgens Seidell zitten we midden in een wereldwijde syndemie waarin drie gezondheidsgerelateerde pandemieën elkaar versterken. Namelijk: klimaatverandering, de wereldwijde groei van obesitas en het toenemende aantal mensen dat ondervoed is. De problemen worden deels veroorzaakt door ons op massaproductie en grootschaligheid gerichte voedselproductiesysteem. Dit leidt wereldwijd tot een groeiende consumptie van spotgoedkope ultrabewerkte voedingsmiddelen die rijk zijn aan vet, suiker en zout en arm aan vezels, vitaminen en mineralen. Deze sterk geïndustrialiseerde manier van voedselproductie draagt bij aan klimaatverandering, wat weer negatief effect heeft op onze gezondheid.

• Bijna één op de drie mensen wereldwijd heeft last van de effecten van 'malnutrition', wat betekent dat hun voedingspatroon niet goed is: ze eten te veel, te weinig of onvoldoende voedzaam. Volgens de huidige trends zal dit aantal stijgen naar één op de twee mensen tegen 2025.
• Malnutrition omvat problemen die ontstaan door een gebrekkige inname van energie (te weinig) of voedingsstoffen (te eenzijdig), zoals groeiachterstand en vitaminetekorten. Maar malnutrition kan ook leiden tot overmatige en ongebalanceerde voedselinname, wat kan leiden tot overgewicht, obesitas en welvaartsziekten.
• Beide vormen van malnutrition worden veroorzaakt door ongezonde voeding van lage kwaliteit en kunnen met elkaar in verband worden gebracht. Als kinderen ondervoed zijn, hebben ze later in hun leven een groter risico op overgewicht en welvaartsziekten.
• Bron: Branca et al, BMJ 2019